Rekabet Yasağı Nedir?
Rekabet yasağı, çalışanın, rakip bir işletmede çalışmak veya kendi hesabına çalışmak gibi işverenin zararına olacak birtakım işlemleri yapmama yükümlülüğünün olmasına denir.
Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için sözleşmede yazılı olarak yer alması gerekmektedir. Ek olarak, mutlak ve sonsuz rekabet yasağı çalışma hürriyetinin ihlali anlamına geleceği için rekabet yasağının bazı sınırları mevcuttur. Bu kapsamda işçiye yapılacak sınırlamaların ölçülü olması gerekmektedir.
Rekabete Örnek Davranışlar Nelerdir?
- İşçinin işvereni ile aynı veya benzer nitelikte kendi işini kurması,
- İşçinin işvereni ile aynı veya benzer nitelikte başka işte çalışması,
- İşçinin sır saklama yükümlülüğünü ihlal etmesi,
- İşçinin sözleşmenin sınırlarını aşmış olması gibi eylemler rekabete örnek davranışlar olarak belirtilebilir.
Rekabet Yasağının Sınırları Nelerdir?
Rekabet yasağı kapsamında çalışana çizilecek çerçevenin belirli sınırları mevcuttur. Bu sınırlar aynı zamanda rekabet yasağının geçerlilik koşulları sayılacaktır. Rekabet yasağının mutlak olması beklenemeyeceği gibi sınırları olmayan rekabet yasağı da geçerli olmayacaktır.
Rekabet yasağının sınırları şunlardır:
a. Zaman Bakımından Sınırlama
Kanunda rekabet yasağının 2 yılı aşmayacağı belirtilmiştir.
b. Yer Bakımından Sınırlama
İşçinin rekabet etmeme borcu ancak belirli bir bölge ile sınırlı tutulabilir. Rekabet yasağının ülke, bölge, şehir olarak sınırlandırılmış halinin sözleşmede yer alması gerekmektedir.
c. Tür Bakımından Sınırlama
Rekabet yasağı, işverenin faaliyette bulunduğu iş alanı ve çalışanın yürüttüğü iş konusu ile sınırlı olmalıdır. Bu kapsamda rekabet yasağının sınırı işverenin faaliyet alanını aşması beklenemeyecektir. Belirtmek gerekir ki, sınırları geniş tutulmuş iş türleri rekabet yasağı kapsamında geçerli olmayacaktır.
İlgili kanun maddesi
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 445. Maddesinin 1. fıkrası şu şekildedir:
“Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz.”
Hakimin Aşını Nitelikteki Rekabet Yasağının Sınırlandırması
Sözleşmede yer alan rekabet yasağının aşırı nitelikte olması halinde hâkim, somut olaya göre rekabet yasağını kapsam ve süre bakımından sınırlayabilir.
İlgili kanun maddesi
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 445. Maddesinin 2. fıkrası şu şekildedir:
“Hâkim, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koşulları serbestçe değerlendirmek ve işverenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı veya süresi bakımından sınırlayabilir”
Rekabet Yasağına Aykırı Davranışın Yaptırımları Nelerdir?
Çalışan, rekabet yasağına aykırı davranışından sorumlu olacaktır. Bu kapsa işveren, rekabet yasağını ihlal eden çalışana bazı yaptırımlar uygulayabilecektir.
a. Zararın Tazmini
İşveren, çalışanın rekabet yasağına aykırı davranışı sonucu herhangi bir zarara uğramışsa bu zararının giderilmesini talep edebilecektir. İşçi işverenin uğradığı tüm zararları gidermekle yükümlü olur.
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 446. Maddesinin 1. fıkrası şu şekildedir:
“Rekabet yasağına aykırı davranan işçi, bunun sonucu olarak işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür.”
b. Cezai Şart
Sözleşmede kararlaştırılması koşuluyla rekabet yasağına aykırı davranışın yaptırımı olarak cezai şart belirlenmesi mümkündür.
İhlal sonucu oluşan zararın, cezai şarttan daha fazla olması durumunda işçi bu miktarı aşan zararı da gidermek zorundadır.
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 446. Maddesinin 2. fıkrası şu şekildedir:
“Yasağa aykırı davranış bir ceza koşuluna bağlanmışsa ve sözleşmede aksine bir hüküm de yoksa, işçi öngörülen miktarı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin borcundan kurtulabilir; ancak, işçi bu miktarı aşan zararı gidermek zorundadır.”
c. Yasağa Aykırı Davranışın Sona Erdirilmesini İsteme
İşveren işçiden sözleşmeye aykırılığı gidermesini yani rekabet içeren eylemine son vermesini isteyebilir. Ancak bu istemin gerçekleşmesi için kanun koyucu belli bir şekil şart öngörmüştür.
İşverenin çalışandan rekabet içeren eylemlerine son vermesini istemesi için sözleşmede bu hususun yazılı olarak açıkça saklı tutması gerekmektedir.
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 446. Maddesinin 3. fıkrası şu şekildedir:
“İşveren, ceza koşulu ve doğabilecek ek zararlarının ödenmesi dışında, sözleşmede yazılı olarak açıkça saklı tutması koşuluyla, kendisinin ihlal veya tehdit edilen menfaatlerinin önemi ile işçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de isteyebilir.”
Sözleşme hukuku konusunda sunduğumuz hizmetleri linkten inceleyebilir. Bu konuda uzman avukatlarımıza ulaşabilirsiniz.
