Mal Ayrılığı rejimi nedir, sözleşmesinin geçerlilik şartları nelerdir?
Mal ayrılığı rejimi, evlilik birliği içinde tarafların edindiği malların boşanma, ölüm, iptal gibi evlilik birliğinin sona erdiği durumlarda nasıl paylaşılacağı Türk Medeni Kanunu’muzca düzenlenmiş olup mal paylaşımına ait 4 ayrı sistem tanımlanmıştır. Bunlar :
- Edinilmiş Mallara Katılma (Yasal Mal Rejimi)
- Mal Ayrılığı
- Paylaşmalı Mal Ayrılığı
- Mal Ortaklığı
Anılan mal rejimleri Türk Medeni Kanunu’muzun 202 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup eşler evlenirken ya da evlilikleri süresince herhangi bir mal rejimi seçmemeleri halinde yasal olarak edinilmiş mallara katılma rejimine tâbi olmaktadırlar. Edinilmiş mallara katılma rejiminde, her eşin karşılığını vererek elde ettiği tüm malvarlığı ortak edinilmiş mal kabul edilecektir.
Tarafların yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tâbi olmak istememeleri halinde seçebilecekleri mal rejimlerinden biri de mal ayrılığı rejimidir. Mal Ayrılığı rejiminde eşlerden her birinin kendi edindiği malı, geliri ve kazancı kendisine aittir. Yine her eşe ait mal, gelir ve kazanç ait olan eşin kendi tasarrufunda bulunmakta olup diğer eşin bu mal ve gelirlerin yönetim ve idaresinde söz hakkı bulunmamaktadır. Tarafların mal ayrılığı rejimini seçebilmeleri Yasa tarafından şekil şartına tabi tutulmuştur. Medeni Kanun’un “Sözleşmenin şekli” başlığını taşıyan 205. maddesine göre, “Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler. Mal rejimi sözleşmesinin taraflarca ve gerektiğinde yasal temsilcilerce imzalanması zorunludur.” Yani taraflar evlenme işlemleri sırasında bildirimde bulunarak ya da evlendikten sonra noterlikçe düzenlenen ya da onaylanan bir sözleşme imzalayarak mal ayrılığı rejimini seçebileceklerdir. Kanunun geçerlilik şeklini arama nedeni, öncelikle sözleşmenin içeriğinin ve sözleşmenin ne zamandan beri yürürlükte bulunduğunun tespit edilmesini sağlamaktır. Mal ayrılığı rejimi kabul eden eşler, her zaman yeni bir mal rejimi sözleşmesiyle önceki veya başka bir mal rejimini kabul edebilirler. Mal ayrılığı rejimini taraflar ortak kararları ile seçebilecekleri gibi, haklı bir neden olması halinde taraflardan birinin mahkemeye başvurusu üzerine hakim tarafından verilecek karar ile de mal ayrılığı rejimine geçilmesi mümkündür.
Medeni Kanunun 206. Maddesindeki düzenleme uyarınca özellikle aşağıdaki hâllerde haklı bir sebebin varlığı kabul edilecektir :
- Diğer eşe ait malvarlığının borca batık veya ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,
- Diğer eşin istemde bulunanın veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürmüş olması,
- Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken rızasını haklı bir sebep olmadan esirgemesi,
- Diğer eşin, istemde bulunan eşe malvarlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında bilgi vermekten kaçınması,
- Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması.
Mahkemece taraflardan birinin talebi ile mal ayrılığı rejimine geçilmesine karar verildiği hallerde, bu geçişi zorunlu kılan haklı nedenin ortadan kalkması durumunda, eşlerden birinin talebi ile hakim tarafından eski mal rejimine dönülmesine karar verilecektir.
