TAZMİNAT NEDİR ?
Hukuka aykırı bir eylem sonucunda meydana gelen maddi veya manevi zarara karşılık olarak ödenen bedeldir. Diğer bir anlatımla tazminat, zararların giderilmesi amacıyla sorumlu tarafından zarar görene ödenen veya mahkeme tarafından ödenmesine karar verilen parasal bir değer veya edimdir.
Haksız Fiilden Doğan Zararların Tazmini: Maddi Tazminat Davaları – Manevi Tazminat Davaları Haksız Fiil Nedir ?
Haksız fiil, hukuk kurallarına aykırı bir şekilde diğer bir kişinin malvarlığı veya şahıs varlığında zarar meydana gelmesine neden olan eylem olarak tanımlanabilir. Haksız fiilden dolayı sorumluluğun doğabilmesi için zararın meydana gelmesi tek başına yeterli olmayıp, haksız fiil işleyen kişinin zararın meydana gelmesinde kusuru ve fiil ile oluşan zarar arasında nedensellik bağının (illiyet bağı) olması gerekir.
Haksız Fiilden Doğan Zararın Giderilmesinden Kimler Sorumludur ?
A) Haksız Fiil Olgusu
Kusur sorumluluğu Türk Borçlar Kanunu 49. Maddesinde; ”Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiile başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür” şeklinde düzenlenmiştir.
Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, kusurlu ve hukuka aykırı bir davranışla br başkasına zarar veren kişi bu zararı gidermekle sorumludur.
Kanunun aynı maddesine göre zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaha aykırı bir fiile başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.
B) Kusursuz Sorumluluk
Haksız fiilden dolayı sorumluluğun doğabilmesi için genel kural haksız fiili işleyen kişinin kusurlu olması gerekmektedir; fakat kanun koyucu bazı durumlarda fiili işleyen kusuru olmasa bile sorumlu olabileceği düzenlenmiştir.
1) Hakkaniyet Sorumluluğu
Hakkaniyetin gerektirdiği durumlarda ayırt etme gücünden yoksun kişilerin de verdikleri zararlardan sorumlu tutabilmektir. Genel kural ayırt etme gücünden yoksun kişilerin fiilleri için sorumsuzluk öngörse de hakkaniyetin gerektirdiği durumlarda ayırt etme gücünden yoksun kişiler fiillerinden dolayı sorumlu tutulabilir.
2) Özen Sorumluluğu
Adam Çalıştıranın Sorumluluğu: Adam çalıştıran, çalışanın, kendisine verilen işi yaparken başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.
Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu : Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.
Yapı Malikinin Sorumluluğu : Bir binanın veya diğer yapı eserlerinin maliki, bunların yapımındaki bozukluklardan veya bakımındaki eksikliklerden doğan zararı gidermekle yükümlüdür. İntfa ve oturma hakkı sahipleri de, binanın baımındaki eksikliklerden doğan zararlardan, malikle birlikte müteselsilen sorumludur.
Tehlike Sorumluluğu : Bir işletmenin önemli lçüde tehlike arzeden faaliyetinden zarar doğduğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumludurr.
TAZMİNAT NEDİR ?
Hukuka aykırı bir eylem sonucunda meydana gelen maddi veya manevi zarara karşılık olarak ödenen bedeldir. Diğer bir anlatımla tazminat, zararların giderilmesi amacıyla sorumlu tarafından zarar görene ödenen veya mahkeme tarafından ödenmesine karar verilen parasal bir değer veya edimdir.
Tazminat davaları maddi ve manevi olmak üzere 2 ana türden oluşur.
1) Maddi Tazminat Davası
Hukuka aykırı bir eylem nedeniyle malvarlığında azalma meydana gelen kişinin bu zararının giderilmesini talep edebildiği dava türüdür.
2) Manevi Tazminat Davası
Hukuka aykırı bir fiil nedeniyle zarar görenin, kişilik değerlerinde iradesi dışında meydana gelen eksilme sebebiyle çekilen manevi üzüntülerin, ızdırap ve acıların dindirilmesi ve telafisi için açılan bir dava türüdür.
Bu dava türünde ağır bedensel zarar veya ölüm halinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.
Tazminat Davalarında Özel Durumlarda Hangi Giderlerin Tazmini Talep Edilebilir ?
1) Ölüm Halinde Talep Edilebilecek Giderler
- Cenaze Giderleri
- Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
- Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar
2) Bedensel Zara Durumunda Talep Edilebilecek Giderler
- Tedavi Giderleri
- Kazanç Kaybı
- Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
- Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
3) Kişilik Haklarının Zedelenmesi Durumunda
Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir.
Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir kara verebilir ve bu kararın yayımlanmasına hükmedebilir.
Tazminat Miktarı Nasıl Belirlenir ?
Hakim tazminatın kapsamını ve ödeme biçiminin, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.
Tazminatın amacı kişinin uğradığı zararı gidermek olup; hükmedilen tazminat miktarı ile kişinin zenginleşmesi sağlanamaz.
Tazminatta İndirim Sebepleri Nelerdir ?
Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hakim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir.
Ayrıca zarara hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hakim, tazminatı indirebilir.
