Türk vatandaşlığının kazanılması için aranan tüm şartları ve Türk vatandaşlığının nasıl kazanılacağını bu makalemizde açıkladık. Vatandaşlığımızı kazanmayı amaçlayan kişi, hukukumuzda belirlenmiş olan şartları yerine getirmesi halinde yetkili mercinin kararı ile Türk vatandaşlığına hak kazanabilir. Kişi, yetkili makamların kararı ile Türk vatandaşlığı hakkını kazanırsa, eşin vatandaşlık durumunda herhangi bir değişiklik olmamaktadır. Ancak ebeveynlerden bir tanesi Türk vatandaşlığı hakkını kazanırsa, velayet hakkına sahip diğer eşin de rızası ile çocuklar da hâkim kararı ile vatandaşlık kazanabilir.
Vatandaşlık ifadesi, günümüzde en basit anlatım ile kişinin belirli bir devlet ile arasındaki karşılıklı haklarını ve sorumluluklarını ifade eden hukuki bir bağdır. Bir ülkede bulunan yabancılar ile vatandaşlar arasındaki farklar, bu hak ve sorumluluklardan doğmaktadır. Vatandaşlık ifadesi, iç hukuktaki bu tanımın yanı sıra; dış hukukta da devlete kendi egemenliği altındaki kişileri diğer devletlere karşı savunma hakkı verir. Bu noktadan hareketle vatandaşlık esas olarak devlet ile vatandaş arasındaki bağı ifade etmektedir.
Türk Vatandaşlığının Kazanılma Şekilleri
5901 numaralı Türk Vatandaşlığı Kanunu, Türk Vatandaşlığının Kazanılması meselesini iki ana başlık altında incelemiştir. Bunlardan ilki doğum ile kazanma, ikincisiyse sonradan kazanmadır. Vatandaşlığın doğumla kazanılması tek şekilde gerçekleşirken, vatandaşlığın sonradan kazanılması üç şekilde mümkün olmaktadır. Bunlar: yetkili makam kararı, evlat edinme yoluyla seçim hakkının kullanılması ve KKTC vatandaşları ile kaldırılan 403 numaralı kanun ile vatandaşlıklarını kaybedenlerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanması şeklindedir.
Vatandaşlığın Doğum ile Kazanılması
Doğum ile kazanımda, vatandaşlık doğumla beraber soy bağı ilişkilerinin kurulması ile doğum anında kendiliğinden kazanılır. Vatandaşlık kanunumuz nesep (soy bağı) esasına göre vatandaşlık kazanma anlayışını benimsemiş olsa da vatansız olarak doğan çocuklar için de istisnai hükümler bulundurmaktadır.
Soy bağından hareketle kazanılan vatandaşlıkta, anne ve babanın evli olup olmaması yapılacak işlemlerde değişikliğe yol açmaktadır. Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 7’ye göre, evli ana ve babanın ülke sınırları içerisinde veya dışarısında doğan çocuk Türk Vatandaşlığını doğum anında kendiliğinden kazanır. Vatandaşlığın kazanılması için ana-babanın ikisinin de Türk vatandaşı olabileceği gibi, en az biri Türk vatandaşıysa da çocuk doğum anında vatandaşlığı kazanır. Türk vatandaşlığını kazanmak için doğum anında çocuğun ana veya babasından en az birinin Türk vatandaşı olması yeterlidir.
Ancak evlilik birliği dışında doğun çocuğun vatandaşlığı kazanması konusunda durum biraz değişkenlik göstermektedir. Eğer çocuğun annesi Türk vatandaşı ise çocuk doğum ile vatandaşlığı kazanır. Ancak baba Türk vatandaşı ve anne değilse durum soy bağının kurulmasına bağlıdır. Bu durum analık karinesinden kaynaklanmaktadır: “Çocuğu doğuran anasıdır.” Yani çocuğu doğuran ana olduğundan ana doğum anında çocuğu soy bağına alır. Yani çocuk evlilik birliği içinde de dışında da doğsa çocuğu doğuran ana olduğundan bu konu nettir. Ancak baba T.C. vatandaşı, anne değilse durum değişir. Baba, çocuğu soy bağına alana kadar çocuk vatandaşlığı kazanamaz. Babanın çocuğu tanıması, ya da babalık davasında babalığa hükmedilmesi ile çocuk Türk vatandaşlığı hakkına sahip olur.
Vatandaşlık kanunumuz 8. Maddesinde vatansız çocuklar için de bir düzenleme yapmıştır. Bu maddeye göre Türkiye’de doğan ve hiçbir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğum itibarı ile Türk vatandaşlığını kazanır.
Vatandaşlığın Sonradan Kazanılması
Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması durumunda yetkili makamın kararı, seçim hakkının kullanılması (vatandaşlığa geri dönme) ve evlat edinme yolları ile mümkündür.
- Yetkili Mercinin Vereceği Karar ile Türk Vatandaşlığı Hakkının Kazanılması
Yabancı devletlerin vatandaşları yahut vatansızlar, kanunlarda belirtilen şartları taşımaları halinde Türk vatandaşlığına hak kazanabilirler. Bu şartlar Türk Vatandaşlığı Kanununu madde 11’de sıralanmıştır:
a) Kendi millî kanununa göre ya da vatansız durumda ise Türk kanunlarınca ergin ve ayırt etme kudretine sahip olmak,
b) Başvuru zamanından geriye doğru Türkiye’de aralıksız olarak en az 5 yıl ikamet etmek,
c) Türkiye’de yaşamaya ve yerleşmeye karar verdiğini olağan davranışları ile göstermek,
ç) Genel halk sağlık bakımından engel teşkil edecek bir hastalığa sahip olmamak,
d) İyi bir ahlak ve vicdan sahibi olmak,
e) Yeterli seviyede Türkçe konuşmak,
f) Türkiye’de hayatını idame ettirirken kendisinin ve varsa bakmakla yükümlü bulunduğu kişilerin geçimlerini sağlayacak derecede gelire sahip olmak,
g) Ulusal güvenlik ve kamu düzeni bakımlarından risk teşkil edecek bir durumu bulunmamak,
Sonradan Türk vatandaşlığına geçmek isteyen kişilerde bu şartlar aranmaktadır.
- Türk Vatandaşlığının Seçim Şeklinde Kazanılması
Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 25 uyarınca izin istemek sureti ile Türk vatandaşlığından çıkan kişilerin, eşlerinin izinleri ile Türk vatandaşlığından çıkan on sekiz yaşına ulaşmamış çocukları için, bu yaşı geçtikleri zaman Türk vatandaşlığını seçebilme, daha doğru bir deyiş ile geri dönebilme şansı tanınmıştır.
Ebeveynler beraber Türk vatandaşlığından çıkarsa ergin olmayan çocukları da Türk vatandaşlığından çıkartılır. Ancak çocuk ergin olması, yani on sekiz yaşına gelmesi itibarı ile üç yıl içerisinde Türk vatandaşlığı için seçim yapabilir ve vatandaşlığa geri dönebilir.
3- Evlat Edinilme Sonucunda Türk Vatandaşlığı Hakkının Kazanılması
Evlat edinme, ebeveyn ile çocuk arasında yapay bir soy bağının kurulmasını sağlayan bir hukuki işlemdir. Eski vatandaşlık kanunu dönemimizde evlat edinme vatandaşlığa etki etmemekteydi. Yeni vatandaşlık kanunumuza göre evlat edinilen kişi, milli güvenlik bakımından herhangi bir engel teşkil etmiyorsa Türk vatandaşlığı hakkını elde edebilir.
Vatandaşlık kanunumuzda evlat edinme yolu ile vatandaşlık kazanmada başvuru usulü ve mercii açık olarak belirtilmemiştir. Sistemin işleyişine bakıldığı taktirde makam kararı ile kazanma usulüne tabi tutulmak istenmekte gibi gözükse de esasında evlat edinme ile vatandaşlık kazanma için takip edilecek usul belirsiz bırakılmıştır.
4- Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Yabancı bir uyruklu bir vatandaş, kanunda yer alan şartların mevcut olması halinde, evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması müessesinden faydalanacaktır.
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığının Kazanılması şartlarının neler olduğu hakkındaki yazımıza linke tıklayarak erişebilirsiniz
